[Gl.]
Antes da existencia das Nacións Unidas, como xa saben, existía a Sociedade de Nacións (League of Nations). Pois ben, Galicia foi recoñecida como nación pola Sociedade de Nacións no ano 1933 e a súa participación nela era con voz propia e diferenciada.
Sede da Sociedade de Nacións, Berma. 1933
Na fila superior, o terceiro pola esquerda é Plácido Castro do Río,
delegado galego.
O escritor Xulio Ríos recolle moita máis información sobre este tema no libro "Galicia e a Sociedade de Nacións". Esta é a miña opinión e dígovos que non me vou pensar dúas veces se comprar este libro ou non. Abaixo tedes máis información.
[Esp.]
Antes de la existencia de las Naciones Unidas, como ya saben, existía la Sociedad de Naciones (League of Nations). Pues bien, Galicia fue reconocida como nación por la Sociedad de Naciones en el año 1933 y su participación en ella era con voz propia y diferenciada.
El escritor Xulio Ríos recoge mucha más información sobre este tema en el libro "Galicia e a Sociedade de Nacións". Esta es mi opinión y os digo que no me pensaré dos veces si comprar este libro o no.
Abajo tenéis más información.
[Pt.]
Antes de existência das Nações Unidas, como já sabem, existia a Sociedade de Nações (League of Nations). Pois bem, Galiza foi reconhecida como nação pela Sociedade de Nações no ano 1933 e a sua participação nela era com voz própia e diferenciada.
O escritor Xulio Ríos recolhe muita mais informação sobre este tema no livro "Galiza e a Sociedade de Nações". Esta é a minha opinião e digo-lhes que não me pensarei duas vezes se devo comprar este livro ou não.
Abaixo tendes mais informação.
Hai moitas diferenzas entre ámbolos dous idiomas, e nesta entrada do blog imos tentar reunir algunhas desas diferenzas para mostrárvo-las e pór punto e final á dubida sobre as diferenzas entre o galego e o portugués.
Este é o vídeo que eu teño subido ó YouTube sobre
as diferenzas entre o galego e mailo portugués
Fonética Pt. Gl. - Existencia de vogais nasais (Ex.: manhã)- Non hai vogais nasais - Presenza de 7 vogais (a, e aberto e pechado, i, o aberto e pechado, u) - Diferenciación entre b /b/ e v /v/ - B e v soan igual /b/ - Non existe o fonema /θ/ - Existe o fonema /θ/ (ce, ci, za, ze, zi, zo, zu) - Non hai gheada - Presenza de gheada (Variante dialectal xenuína do galego. Pronunza do gue como /h/, /ħ/ ou /x/, similar ó inglés e ó español) - Presenza dun fonema (/ʁ/) semellante ó - Non existe o fonema /ʁ/ r francés e/ou j do castelán - Existencia do fonema fricativo /z/ (Exs.: zona, casa, exibir)- Non existe o fonema /z/ (zona [θ], casa [s], exibir [k-s]) - Existencia do fonema /ʒ/ (Ex.: janeiro, geografia) - Fonema /ʒ/ inexistente. Só o /ʃ/ das fricativas post-alveolares. (Ex.: xaneiro, xeografía) - Pronunza semellante a "li" do lh no Brasil. - Fonema /ʎ/ para o dígrafo ll (Ex.: marabilla) - Fonema /tʃ/ inexistente. Os ch lense coma xes /ʃ/ - Existencia do fonema /tʃ/ para os ch Ex.: chave [ʃ] Ex.: chave [tʃ] (No norte de Portugal fan a pronunca como en galego) - O portugués de Portugal pronuncia as vogais átonas de - Salvo raras excepcións, todas as letras son pronunciadas xeito que non se perciben na pronuncia rápida (Ex.: calice, segundo corresponda o seu son. O -tl- como na que se lería algo así /kals/ palabra Atlántico non muda como no español. Pronúnciase - No Brasil, as palabras rematadas en -l lense como un u /tl/ e non /d-l/ (Ex.: Brasil /brasiw/) - No Brasil, o d seguido de i dise como un [dj] e o t seguido de i [tx] (ver cap. 10 - Ben falado!)
Morfoloxía
Os dous idiomas simplificáronse dende a Idade Media, como característica do galego perde a sonoridade. - Palabras rematadas en - ão - Diferenciación das rematadas en -an e -on Exs.: João, não Exs.: Xoán, non (-n final velar) A formación do feminino - As palabras masculinas rematadas en -ão forman - 1. Se o masculino remata en -on, o -n muda o plural mudando a -oa ou -ã a -a. (Exs.: león - leoa / patrón - patroa) (Exs.: leão - leoa / irmão - irmã) 2. Se remata en -an, e é un xentilicio autóctono ou voz patrimonial, suprímese o -n (Exs.: compostelán - compostelá / irmán - irmá) 3. Se remata en -an, e é un xentilicio estranxeiro ou adxectivo patrimonial, engádese un -a (Exs.: folgazán - folgazana)
- Se o masculino acaba en vogal tónica pechada ou - Se o masculino acaba en vogal tónica ou ditongo medio pechada, muda a abertura da vogal tónico, agregamos un -a Ex.: o avô - a avó Exs.: o avó - a avoa
A formación do plural - Tres modos distintos para forma-loplural - Engádese un -s para o plural (forma oficial) das rematadas en -ão porén existen dúas formas máis (dialectais - 2 e 3). 1. -ãos: irmão - irmãos 1. -n -> -ns: irmán - irmáns / canción - cancións 2. -ões: canção - canções 2. -n -> -s: capitán - capitás / canción - canciós 3. -ães: capitão - capitães 3. -n / -ao(?) -> -is / -s: irmán - irmais / canción - canciois / capitán - capitais -au(?) -> -s: mau - maus (man, mans)
- As palabras acabadas en -em, o m cambia a n e adhírese - Os rematados en vogal tónica ou ditongo engádese un -s un -s (Exs.: homem - homens) (Exs.: home - homes)
- Por regra xeral, as acabadas en -l cambiano por -is - Tódalas palabras non agudas rematadas en -l (Ex.: jornal - jornais) agás o singular rematado en -il átono, engaden -es (Exs.: fácil - fáciles / túnel - túneles) que fai o plural en -eis (Ex.: fácil - fáceis) agás os agudos rematados en -l que fan o plural en -is (Ex.: papel - papeis) e os que acaban en -il que o fan cambiado esa sílaba por -is (civil - civís)
- Os monosílabos terminados en -l, o -l cambia a -s - Os monosílabos terminados en -l engádese -es (Ex.: vil - viles) (Ex.: vil - vis)
Segunda parte das diferenzas entre galego e portugués
do vídeo Galician vs. Portuguese
Outras diferenzas variadas (sufixos, diptongos...) - Adxectivos rematados en -vel (Ex.: amavel) - Adxectivos rematados en -bel e en -ble (Exs.: Amabel, amable) - Non existe nin coma nin ca - Existenza de coma e ca para os graos do (Exs.: eu sou tão alto como tu - é mais alto que eu) adxectivo. Coma introduce o segundo termo das comparativas ou das de igualdade (Ex.: eu son tan alto coma ti) mentres que ca é de uso nas comparativas (é máis alto ca min) - Conserva o -m final do latín -inem (Exs.: homem, viagem) - Perda do -m final (Exs.: home, viaxe). O -m no portugués pode equivaler ó -n velar final no galego - Pérdense os hiatos -eo, -ea cunha diptongación: -eio, -eia - Permanecen os hiatos -eo, -ea (Exs.: correio, baleia) (Exs.: correo, balea) - Co novo acordo ortográfico, elimínase a maioría - Consérvase o -c- dos cultismos que perdeu o portugués dos -c- e -p- antes de c, ç, p e t (Exs.: adjetivo, ato, ótimo) (Exs.: adxectivo, acto, óptimo) - Lectura do -u- nas palabras que conteñen qua e gua - Ausencia do -u-. Da como resultado ca e ga (Exs.: quase, aguardar) (Exs.: case, agardar) - Ausencia do diptongo indoeuropeo e manteza do -ui- - Permanencia do diptongo indoeuropeo -oi- (Exs.: luta, fruta, muito) (Exs.: loita, froita, moito, moi) - As vogais consecutivas redúcense a un diptongo rematado - Salvo raras excepcións, o hiato convérvase nas vogais en -u (Ex.: europeu - eu-ro-peu) consecutivas (Ex.: europeo - eu-ro-pe-o) - Os nomes, alcumes... levan artigo (Ex.: a Joana) - O artigo é opcional no acompañamento de nomes, alcumes... (Ex.: A Xoana) Os nomes de lugares con artigo si que son obligatorios (A Coruña) O diptongo -au- do latín evoluiu a -ou- e -oi nas dúas linguas pero... - É frecuente o diptongo -oi- - É frecuente o diptongo -ou- Exs.: coisa, oiro, vassoura Exs.: cousa, ouro, vasoira
Capítulo de Cuidado com a língua! dedicado á lingua galega
Verbos e pronomes - Pérdida do -d- da desinencia na 2ª persoa do plural - Mantén o -d- na 2ª persoa do plural (Exs.: cantades, (Exs.: cantais, andaríeis, partis) andariades, partides) En moitas rexións, esta norma mantense tamén no pret. perfecto (oficial: cantastes, andastes, partistes - Exs. dialectais: cantástedes/cantáchedes, andástedes/andáchedes, partístedes/partíchedes) - Non hai confusión (?) na conxugación dos verbos - Nalgunhas zonas dialectais, o diptongo -ui- dos verbos muda a -oi- (Exs.: oficial - puiden, puidemos, puiderades... dialectal - poiden, poidemos, poiderades...) - O acento tónico non está na desinencia - 1ª e 2ª persoa do plural reciben o acento tónico na desinencia (Exs.: cantávamos, andávamos, partíeis) (Exs.: cantabamos /kantabámos/, andabamos, partiades /partiádes) - 2ª persoa do singular do pret. perfecto - 2ª persoa so sing. do pret. desinencia en -ches (Exs.: desinencia en -ste (Exs.: cantaste, partiste) cantaches,partiches), ou -che en zonas dialectais. - Non hai -n final na 1ª p. sing. do pret. (Ex.: aprendi) - Na 1ª persoa do sing. pret. añádese un -n nasal (Ex.: aprendín). En zonas dialectais, esta forma aplícase a máis verbos (Ex.: cantein/cantén) - Ausencia da unión do pronome ó verbo (enclise) no presente - Enclise do pronome ó verbo no presente e no condicional e no condicional (tradución do galego -en azul- encontrar-se-á,(Exs.: encontrarse, esperaríanos) esperar-nos-ia) - Tras un diptongo non hai nasalización (Ex.: cantei a canção, - Tras un diptongo nasalízase o pronome (Ex.: cantei a canción, cantei-a) canteina) - Aparece unha -n- despois dunha nasalización (Ex.: - Ausencia do -n- tras un -n final ó engadir o pronome cantaram a canção, cantaramna) (Ex.: cantaron a canción, cantárona) - Aínda que o uso dos verbos copulativos é o mesmo, hai certas excepcións nos que non cadra o seu mesmo uso. Exs.: É prohibido fumar - Está prohibido fumar O nosso escritório é/fica muito longe - A nosa oficina está/fica/queda moi lonxe
Moitísimas conxugacións non son iguais entre galego e portugués (Algúns exemplos a continuación. Azul en galego, verde en portugués) (PODER) presentepret. perf. ind. podo, podes, pode, podemos, podedes, poden - puiden, puideches, puido, puidemos, puidestes*, puideron posso, podes, pode, podemos, podeis, podem - pude, pudeste, pôde, pudemos, pudestes, puderam (PEDIR)imp. afir. pido, pides, pide, pedimos, pedides, piden - pide, pida, pidamos, pedide, pidan peço, pedes, pede, pedimos, pedis, pedem - pede, peça, peçamos, pedi, peçam (FACER - FAZER) pret. perf. ind. fago, fas, fai, facemos, facedes, fan - fixen, fixeches, fixo, fixemos, fixestes*, fixeron faço, fazes, faz, fazemos, fazeis, fazem - fiz, fizeste, fez, fizemos, fizestes, fizeram (HABER - HAVER) imp. afirm. hei, has, hai/a, habemos, habedes, han - non hai hei, hás, há, havemos/hemos, haveis/heis, hão - há, haja, hajamos, havei, hajam puidestes, fixestes* = ver o guión primeiro e mais o segundo deste apartado (Verbos e pronomes) A nivel dialectal, hai verbos que tamén cambian, é o exemplo de dicir puñeches no lugar de puxeches ou teñe no lugar de ten.
Ben falado! - Parte 1 de 10 do capítulo O que todo galego
debe saber do portugués dedicado ás semellanzas
e diferenzas entre o galego e o portugués
Locucións, preposicións e diversas contraccións - O uso do a diante dun obxecto directo dun verbo transitivo - No caso explicado á esquerda, o galego si que utiliza (para o uso de nome de persoas, animais...) úsase pouco xa preposición (Ex.: Convidei a Xoana) pero xa que o uso que soa arcaísmo (Ex.: Convidei a Joana - este a é un artigo de artigo é opcional, pódese dar unha contracción e non unha preposición) (Ex.: Convidei á Xoana - á: a prep. + a artigo) - Diferenciación entre ir + a e ir + para (Exs.: Fui ao - Diferenciación do mesmo xeito que en portugués mercado perto de/da minha casa - Foi para o Brasil) (Exs.: Fun ao mercado preto da miña casa - Foi para o Brasil), pero ademais inclúe unha locución preposicional inexistente no portugués que indica dirección ou localización imprecisa no espazo ou no tempo (Exs.: chegarei cara ás nove da tarde - viaxamos cara ó norte) - Conxunción ca inexistente - A conxunción ca pode formar contraccións cos artigos, entón acentúase (Exs.: cá: ca + a; có: ca + o...) - Permancen no galego algunhas palabras que se arcaízaron no portugués (Exs.: Gl. - polo/a: por + o/a,Pt. - pelo/a: per + o/a) - Só existe a forma lhos (lhes + os) - Ademais do llos (lles + os), tamén é conservada a forma llelos (lles + os) - Existenza de face a como significado de fronte a e/o con - Non existe face a (tradución do exemplo exposto de respecto a (Ex.: Face ao exposto, só posso concluir isso) face a: Fronte ó exposto, só podo concluir iso) - A preposición de adquere o valor de desde- A preposición de co valor de desde non existe. Pero (Ex.: Do hotel vê-se a praia). Dende non existe. existe outra que é dende (Dende o hotel vése a praia) - Aínda que as preposicións úsanse do mesmo xeito na maioría dos contextos, hai diversas excepción no portugués como por exemplo: Os nosos gastos de enerxía - Vou votar a/por María (Os) nossos gastos com/de energia - Vou votar em/na Maria - Non existe a abundancia de clíticos - Hai abundancia de clíticos (o mesmo complemento aparece más dunha vez) pero non do mesmo xeito coma no español (Exs.: Dinlle os libros a Xavier - Gl.: Chamárona. Esp.: La llamaron a ella)
Vocabulario Familia e amizades - pai, mãe, filho/a, irmão/irmã tio/a, sobrinho/a, avô/avó, - pai, nai (dialectal mai), irmán/irmá, sobriño/a, avó/avoa, neto/a, entiado, padrinho, madrinha, afilhado/a... neto/a, fillastro, padriño, madriña, afillado/a... Curnmán/curmá (primo/a irmán/irmá) non existe. - O uso das palabras para referirse ós nenos ou adolescentes varía entre portugués e galego así como a cantidade do seu uso. É o exemplo de garoto (inexistente no galego) ou rapaza (moitos portugueses-falantes descoñecen o feminino de rapaz)
Explicación da orixe e uso dos días da semana en
Galicia e en Portugal no capítulo 9
do que todo galego debe saber do portugués
Días da semana e meses do ano - segunda-feira, terça-feira, quarta-feira, quinta-feira, - luns, martes, mércores, xoves, venres, sábado e domingo. sexta-feira, sábado e domingo Tamén existe, aínda que é menos usado, similar ó portugués (segunda feira, terza feira, corta ou cuarta feira, quinta feira, sexta feira, sábado e domingo, e inclusive primeira feira) - janeiro, fevereiro, março, abril, maio, junho, julho, - xaneiro, febreiro, marzo, abril, maio, xuño, xullo, agosto, setembro, outubro, novembro, dezembro agosto, setembro, outubro, novembro, decembro Numerais - zero, um, uma, dois, duas, três, quatro... dezasseis, - cero, un, unha, dous, dúas, tres, catro... dezaseis, dezasete, dezassete, dezoito... vinte, quarenta... cem, duzentos, dezaoito... vinte, corenta... cen, douscentos, trescentos, trezentos, quatrocentos, quinhentos... catrocentos, cincocentos, quiñentos... As comidas do día - pequeno almoço, almoço, lanchar, jantar- almorzo, xantar, merendar, cea café da manhã (Brasil) Froitas - maçã, banana, limão, laranja, uva, melancia, - mazá, plátano (tamén existe banana), limón, laranxa, uva, abacaxi, figo, cereja, morango, pêra, amora, melão, sandía, piña/ananás, figo (figho), cereixa, pêssego, tangerina amorodo/morodo/morote, pera, amora/mora, melón, pexego (pexegho), tanxarina, tanxarina,
Galician. vocabulary. Things in a house.
As cousas da casa - coisa, encontrar - cousa, atopar/encontrar - chão, teto, assoalhada, sótão, degrau, esquina, - chan, teito, habitación, faiado, chanzo, recuncho, cozinha cociña - janela, gaveta, chaminé - fiestra, caixón, cheminea - copo, vaso, jarra, faca, colher, frigideira/panela, - vaso, xarrón, xerra, culler, tixola, pota, vasoira, tesoiras caçarola/panela, vasoura, tesoura, torneira/bica, billa, vertedoiro pia da cozinha - abajur, carpete, secretária, - lámpada, alfombra, escritorio - relógio, calendário - reloxo, almanaque Aínda hai máis diferenzas deste tipo, pero deixarei só estes exempliños. Falsos amigos e falsos cognados (azul = galego; verde = portugués. Nota: non están todos) - a gente As persoas. Sinónimo de "nós/nosoutros". - o senhor / a senhora Dono, amor, persoa que ten dominio ou autoridade sobre algo. Sinónimo de vostede. - acreditar Facer ou facerse digno de creto (fama, reputación, credibilidade); lograr ou dar fama, creto ou sona (fama, popularidade, creto público). Crer ou "afiançar" (asegurar, garantizar). Ex.: Acredito em Deus (Creo en Deus). - carro Vehículo de tracción (Acción de arrastrar unha cousa; Acción e efecto de facer avanzar un vehículo de modo mecánica ou por forza animal) para transportar carga. Fam.: carretillo. Automóbil. *ver: coche* - cartón Folla ríxida e grosa, obtida con pasta de papel prensada e endurecida. O mesmo que en galego; Tarxeta. - coche Automóbil. Carruaxe antiga e rica que ía tirado de cabalos.*ver: carro* - copa Vaso con pé ou líquido que cabe nel; Parte alta dunha árbore; Parte do sombreiro oca que cobre a cabeza; Ventosa do polbo. Parte da casa da cea onde se dispón o servizo da mesa; Parte alta dunha árbore; Parte do sombreiro oca que cobre a cabeza; Escudo. - copo Non existe. Pero si copa e copón. Recipiente pequeno e de forma cilíndrica empregado para beber. *ver: vaso* - copón Copa grande de metal, cáliz. Non existe con este nome, dise cálice. - dose Toma de medicación que se lle dá ó enfermo de cada vez; Porción. Porción de alimentos; Medida alimenticia de bares, fondas e casas de comidas en xeral. En galego dise ración. - espantoso (é espantoso!) Horrible, espantallo. Causa grande admiración. - habitación Cuarto de durmir. (habitação)Casa, lugar de residencia. Para falarmos dun cuarto de durmir, dicmos quart" ou assolhada. - ligar Unir persoas ou facer que unha persoa síntase atraída por ti. É diferente de namorar. Chamar por teléfono. - marchar Irse. Acción de marchar. - meiga Bruxa, feiticeira, engaioladora. Tenra, afectuosa. - micho, michiño, mico, miquiño Gato e/ou xeito agarimoso de dicir gato. micho: pan feito da mestura de varias fariñas mico: Tipo de xogo; sentir vergoña ou pasar vergoña. - misto Fósforo para encender lume. Formado de elementos de diversas naturezas; Que representa un medio termo entre dúas cousas; Común ó sexo masculino e feminino; Que está recheo de queixo e fiambre ou xamón; Mestura, composto - oficina Local de traballo administrativo ou burocrático. Establecemento onde se dedican á manutención e reparación de automóbiles; Local de traballo administrativo ou burocrático, "sinónimo en portugués: escritório"; Parte das igrexas destinada á despensa ou cociña. - passeio (paseo) Acto de pasear. Acto de pasear; Beirarrúa. - preto Cerca; próximo no espazo ou tempo. Negro, escuro. Cerca en portugués é "perto". - ración Porción de alimentos; Medida alimenticia de bares, fondas e casas de comidas en xeral. (ração)Xeralmente, comida que se lle bota ós animais. *ver: dose* - taller Establecemento onde se dedican á manutención e reparación de automóbiles (talher)O conxunto dos tres cubertos da mesa. *ver: oficina* - tenda Comercio; Tenda de campaña. Só tenda de campaña. Tenda dise "loja". - vaso Recipiente pequeno e de forma cilíndrica empregado para beber. Maceta; Recipiente para as prantas. *ver: copo* - xamón Perna enteira posterior do porco, salgada e curada. En portugués é "presunto". (chamon)Haxix, narcótico extraído do cánabo índico - xogar Brincadeira, participar nun xogo. Ademais da bricandeira dos nenos e nenas, quere dicir tamén tirar, botar ou lanzar algo.
Outras diferenzas
En tódalas linguas é normal non saber con precisión os límites dun idioma. Temos linguas de transición e diversos dialectos, por esta razón, dialectalmente podemos estar máus unidos, pero tamén moito máis separados. - O galego é lingua de tódolos galegos, pero existen diferenzas dialectais que chaman a atención. Galego septentrional - Galego meridional (Clasificación non actual. Diferenzas si actuais) aquí, aí, alí - eiquí, eí, elí el, eles - il, iles mañán, chan, man - mañá, chao, mau a-os homes - ós homes - Existe tamén, un cambio de xénero en bastantes palabras. Exs.: o calor -a calor o fim -a fin a garagem - o garaxe - O galego diferencia o obxecto directo (co pronome "che") do indirecto (co pronome "te") na fala. Dou-te mão. - Douche a man. Felicito-te. - Felicítote.
Hai nada que me atopei no YouTube con este programiño, Caçadors de paraules (Cazadores de palabras). Está en catalán pero encoméndovos ve-lo xa que é un programiño que che está ben interesante. Nel, o presentador percorre varios sitios (onde falan catalán, valenciano, aranés...) na procura do seu xeito de falar e ve-las diferenzas co catalán estándar.
Este programa televisivo é algo semellante á sección "Como falan en...?" do Ben falado! Así que se gozades dese apartado do Ben falado!, seguro que tamén vos gustará este programa. Pola contra, dura máis ou menos 25 minutos cada capítulo. É posible que tamén vos atopedes con algún comentario ou imaxe que non agrade, pola contra, merece a pena ve-lo se queredes aprender algo sobre os dialectos do catalán e valenciano. Ademais, tamén leva un pouco de humor para face-lo programa máis divertido.
Algúns capítulos: De verdade falan o catalán en Alguer? -http://www.tv3.cat/videos/221846725/De-veritat-es-parla-catala-a-lAlguer
Neste episodio os presentador vai na procuda no catalán de Alguer. Descobren que non todo o mundo sabe catalán e, coma outra sorpresa levada, a escola de catalán que hai non é de catalán. Isto semella sorprender ó presentador xa que é o Alguerés o que se aprenda. O catalán da Franxa - http://www.tv3.cat/videos/322099/El-catala-de-la-Franja
Como di o título, aquí móstrasenos o catalán da Franxa de Aragón. O seu catalán está en proceso de estandarización. Unha persoa defende que o que se fala na Franxa é catalán aínda que se coñeza con distintos nomes. Os nomes dos lugares - http://www.tv3.cat/videos/311439/Els-noms-de-lloc
De onde vén o nome da Cataluña? Ben, pois xa non nos faremos máis esta pregunta porque a dúbida xa está resolta. Veremos tamén máis aldeas e vilas. O aranés - http://www.tv3.cat/videos/297039/Laranes
É oficial en Cataluña, no Val de Arán. O capítulo enteiro está dedicado ó Aranés. Se queredes saber como é esta lingua, botádelle unha ollada!
[Gl.]
Queríavos encomendar certos programas da galega (TVG - Televisión de Galicia) para verdes xa que están moi ben e évos algo que non podía quedar atrás. Porei aquí os links para a vosa disposición.
O tema iráse editando para engadir máis programas. Se coñeces algún interesante, faimo saber!
[Esp.]
Quería recomendaros ciertos programas de la gallega (TVG - Televisión de Galicia) para que vierais ya que están muy bien y es algo que no podía quedar atrás. Pondré aquí los links para vuestra disposición.
El tema se irá editando para añadir más programas. Si conoces alguno interesante, ¡hazmelo saber!
[Pt.]
Queria-lhes recomendar uns programas da galega (TVG - Televisão da Galiza) para verem já que estão muito bem e é algo que não podia ficar atrás. Porei aqui os links para a vossa disposição.
O tema vai ser editado várias vezes para acrescentar mais programas. Se conheces algum interessante, faz-mo saber!
[Só en galego]
O primeiro programa é... Ben falado! É un pequeno espazo televisivo de máis ou menos cinco minutos cada capítulo. Trátanse temas moi variados, porén sempre relacionada cá lingua galega (orixe, dialectos, comparacións con outros idiomas...).
Este é a ligazón para a páxina oficial, onde podedes ver bastantes capítulos mais non dende o capítulo primeiro. http://www.crtvg.es/tvg/a-carta/capitulo-470-de-ben-falado-azou
Por sorte, no YouTube temos capítulos do Ben falado! dende os seus comezos. http://www.youtube.com/user/BreoganTS/videos?sort=dd&view=u&page=6
O segundo é Historias de Galicia. Cada capítulo dura case media hora... Aínda así, merece a pena. Este programa dedícase máis á historia de Galicia pero tamén tratando varios temas como a lingua ou a vida dos labregos ou a dos fidalgos galegos.
Pódena ver por onde queiran, pero a páxina oficial ten tódolos capítulos ata o momento. http://www.crtvg.es/tvg/a-carta/capitulo-1-onde-o-mundo-se-chama-galicia
[Gl.]
Navegando polo YouTube atopeime cun conto en occitano que quero compartir convosco, Blanca-nèu. Sen dúbida é un xeito de ver como é o idioma mentres o lemos. Aquí tedes o vídeo e mais o conto por escrito (pasoumo a persoa que subiu o vídeo. Está escrito en linguadociano, non sei se o seu xeito de ler/falar e tamén linguadociano). Gozádeo!
[Esp.]
Navegando por YouTube me encontré con un cuento en occitano que quiero compartir con vosotros, Blanca-nèu.Sin duda es un modo de ver como es el idioma mientras lo leemos. Aquí teneis los vídeos y el cuento por escrito (me la pasó la persona que subió el vídeo. Está escrito en lenguadociano, no sé si su modo de leer/hablar es también lenguadociano). ¡Disfrutadlo!
[Pt.]
Navegando pelo YouTube encontrei-me com um conto em ocitano que quero partilhar com vocês, Blanca-nèu. Sem dúvida é um modo de ver como é o idioma enquanto o lemos. Aqui tendes o vídeo e o conto por escrito (passou-mo a pessoa que subiu o vídeo. Está escrito em linguadociano, não sei se o seu modo de ler/falar e também linguadociano). Desfrutai-o!
Occitan Blanca-nèu e los sèt nanets
I aviá un còp-èra una reina que desirava una filha, una filha polida e doça amb la cara blanca coma la nèu, lo pel negre coma jaiet, la boca roja coma un glop de sang.
La drolleta venguèt al mond coma sa maire la voliá, e Blanca-nèu la nomencèron.
Per malur, la reina se moriguèt e lo rei se tornèt maridar amb una femna d'una granda beutat mas qu'aviá lo còr dur, dur coma una pèira.
Teniá dins sa cambra un miralh magic e sovent li demandava:
- Miralh, miralhet de ma vida. Ditz-me qui es la pus polida?
E lo miralh cada còp respondiá:
- O Reina, bèla reina, la pus bèla del mond es tu.
Mas Blanca-nèu creississiá. Èra venguda una joventa plan graciosa, plan risenta quand, un matin, allòc de la responsa acostumada, lo miralh magic diguèt:
- O Reina, tu ès bèla, plan bèla, mas Blanca-nèu es pus bèla que tu.
La Reina, fòla de gelosiá, cridèt un de sos servidors, li ordonèt de menar la princessa al mièg d'un bòsc e de l'escotelar.
Lo servidor menèt ben la joventa al bòsc mas agèt pas lo còr de la tuar. Li aconselhèt de s'enfúger, d'anar luènh, plan luènh e de tornar pas jamai al castèl de son paire.
Blanca-nèu sola, abandonada, desesperada corriguèt tot lo jorn pel bòsc sens saber ni ont anar ni que far. Aquel bòsc èra grand, escur, plen de bèstias salvatjas. La paura filha aviá plan páur.
Fin finala, sus boca de nuéit, arribèt a un ostalet que la pòrta n'èra duberta. Dintrèt e foguèt tota estabosida de véser la taula mesa e lo sopar servit. I aviá sèt escudèlas, plenas de sopa que fumava, e mai sèt veires plens de vin. Mas escudèlas e veires èran pichons, tan pichons qu'aquò estonava.
Blanca-nèu èra lassa e aviá plan talent. S'assietèt sus una cadiereta e comencèt de manjar. Quand agèt un pauc amaisada sa fam, montèt denaut per véser. Aquí i aviá una cambreta amb sèt lièits pichonets. Un aprèp l'autre, los ensagèt totes e, per acabar, se colquét sul darrièr.
Aquel ostal aparteniá a sèt nanets que tot lo jorn copavan lenha pel bòsc. Mentre que Blanca-nèu durmissiá, los sèt nanets tornèron del trabalh. Se trachèron sulcòp que qualqu'un aviá tocat las escudèlas. Doçamenton, montèron l'escalièr e vegèron la filha endurmida.
- Qu'es polida! diguèron totes. D'ont pòt venir?
Lo bruch de las paraulas despertèt Blanca-néu. En primièr, gaitèt los nanets amb de páur. Mas lèu se reprenguèt e, respondent de bon còr a sas demandas, lor contèt de fial en cordura çò que li èra arribat.
- E ben, diguèt lo pus ainat de totes, te demoraràs amb nosaus.
Totes los autres aprovèron.
- Nos faràs la menèstra e lo recapte. Seràs la mèstra de l'ostal. Mas pren garda! duèrbas pas la pòrta a degun. La reina es tan dolenta que te poiriá venir tuar, se te sabiá encara viva.
Blanca-nèu demorèt donc amb los sèt nanets. Fasiá la sopa, ruscadava, petaçava, teniá l'ostal net a plaser. E la vida èra agradiva tant per sos amics coma per ela.
Segura de la mòrt de Blanca-nèu, la reina dolenta questionava pas lo miralh magic.
Mas un matin, mentre que se cofava, li passèt pel cap d l'interrogar.
- Miralh, miralhet de ma vida. Ditz-me qui es la pus polida.
E lo miralh de respondre:
- O Reina, tu es bèla, plan bèla mas Blanca-nèu es pus bèla que tu.
La reina se levèt d'un saut e, de tan furiosa qu'èra, se cara fasiá páur. Sens pèrdre una minuta, se vestiguèt en vièlha e, mercés a sos grands poders, se desfigurèt de tal biais qu'èra pas possible de la conéisser.
En consultant un grand libràs, sapièt ont Blanca-nèu se trobava. E sulcòp s'adralhèt cap a l'ostal dels sèt nanets. Portava al plec del braç un panièr plen de bombets, de ribans e dentèlas.
- Bombets! ribans! dentèlas! qui vòl de ribans! qui vòl de dentèlas!
Atal cridava en passant devant l'ostalet. Blanca-nèu l'ausiguèt lo cap a la fenèstra e la vièlha faguèt tant e tant que fin finala la filha li durbiguèt.
Un còp dedins, la reina dolenta que parlava amb de mèl en boca, presentèt a la dròlla sos bombets e l'invitèt a s'ensajar lo que mai li agradava. Blanca-nèu se'l passèt al còs, preguèt la vièlha de l'ajudar a ne sarrar los ribans. Alavetz, fasent coma qui nosa, la bruèissa sarrèt tan fòrt que la filha tombèt estavanida.
Lo còp fait, la reina dolenta s'en anèt en rifanhant.
Quand los nanets tornèron a l'ostal, trobèron Blanca-nèu estirada sul pasiment, palla, inèrta, coma mòrta.
Tot en plorant, ensagèron de li portar secors. Li desfaquèron los vestits, descordelèron los ribans del bombet... E tan lèu lo bombet dubèrt, la joventa faguèt un grand sospir e li tornèt l'éime.
Quina jòia! los nanets èran tan contents que sautavan e dançavan altorn d'ela. Plan segur, volguèron saber çò que s'èra passat. E, un còp de mai, recomandèron a lor amiga que durbiguèsse pas a degun.
La reina, mercés al miralh, sapièt que Blanca-nèu èra tornada en vida. Alavetz, desguisada d'un autre biais, reprenguèt lo camin de l'ostal dels nanets. Aqueste còp dins son panièr portava penches.
- Penches d'argent! penches d'argent! qui vòl penches d'argent! cridava en passant davant l'ostalet.
Blanca-nèu, desbrembant çò qu'aviá promés, se'n faguèt bañhar una e permetèt que la vièlha la penchenèsse... Mas tanlèu qu'aquela masca li passèt la penche pel cap, la paura filha tombèt tornar inanimada. La penche portava poison.
Los nanets arribèron, trobèron la penche pel pel de la joventa, la ne tirèron e sulcòp Blanca-nèu se reviscolèt. Los nanets demandèron qu'oblidèsse pas mai sa promessa e que durbiguèsse pas a degun. "Entendes, Blanca-nèu? a degun!"
Mas la reina encara un còp demandèt al miralh qui èra la pus polida e sapièt atal que Blanca-nèu viviá totjorn.
Alavetz prenguèt una poma, bèla, lusenta e nolenta e la copèt en dos bocins. Sus la part la pus roja metèt de poison e sus l'autra res. Puèi, per sa magia, ajustèt las doás mitats que sul pic s'empeutèron. Botèt la poma dins un panièr plen de fruta e, vestida en paisana, s'en anèt a l'ostal dels nanets.
- Pomas! Bèlas pomas! Qui ne vòl? çò cridava.
Blanca-nèu anèt a la fenèstra e gaitèt sul camin.
- Me crompariás pas qualquas pomas?
- Non, brava femna. Regrèti plan, mas durbissi pas a degun.
- N'as qu'a far davalar un panièr amb una còrda e te farai tastar la pus polida. Se t'agrada, me'n cromparàs...
As páur? Tè, ieu ne vau manjar la mitat, e tu manjaràs l'autra.
Blanca-nèu, rassegurada, faguèt çò que la vièlha aviá dit. Mas agèt pas pus lèu mossegada la poma que tombèt pel sòl, mòrta.
Aqueste còp, per tant que los nanets faguèsson, la poguèron pas reviudar. Alavetz, desesperats, la metèron dins un ataüc de veire per la poder gaitar encara cada jorn. E Blanca-néu demorèt atal dins la sia caissa tansparenta, tan blanca e ròsa coma abans. Òm auriá dit que durmissiá.
Lo temps passava. Los nanets s'alassavan pas de la contemplar.
Un jorn, lo filh del rei que caçava venguèt a passar pr'aquí. Vegèt aquela mòrta tan polida e d'ela volguèt saber tot. Quand n'i contèron l'istòria, n'agèt lo còr tot esmogut. La beutat d'aquela figura doça l'embalinava que ne podiá pas destacar los uèlhs.
Los nanets se consultèron e un matin diguèron al prince.
- A vèm aimat Blanca-nèu coma se pòt pas dire e nos veses desesperats de sa mòrt. Mas nos pensam que l'aimas mai encara, ja que emai l'ajas pas coneguda la pòdes pas quitar... Se vòls, te la pòdes prene e l'emportar dins ton castèl.
Lo prince mercegèt plan los nanets e s'en anèt emportant la paura mòrta coma se foguèsse un tresaur. En camin, son caval qu'èra las, bronquèt sus una pèira e pataflau! l'ataüc tombèt.
Blanca-nèu al mièg del veire brigalhat èra pel sòl estirada. Lo prince la prenguèt a bèl braçat e l'anava tornar metre sul caval quand, de la boca de la joventa, lo tròç de poma sortiguèt. E tan lèu fòra de la boca la fruta empoisonada, la princessa durbiguèt los uèlhs e faguèt un riset.
- Qui ès, tu? demandèt. E ont me menas?
Lo prince, fòl de contetament, contèt tota l'istòria e, tornant partir al grand galop de son caval, se lancèt amb Blanca-nèu en cropa cap al castèl de son paire.
Sulcòp la novèla s'espandiguèt pel païs e tot lo monde aculhiguèt Blanca-nèu amb un gran estrambòrd.
La nòças se faguèron e durèron uèit jorns. Auriátz vist quina festa! I aviá de milierats de convitats e los pus costosits de totes èra - va sens dire - los sèt nanets.
La reina dolenta, quand aprenguèt lo bonur de Blanca-nèu, ne tombèt malauta e ne moriguèt.
