Comedia - Diferenzas/Diferenças entre o galego e o portugués/português

Conversa 1 de chibi iasumiña e chibi mautrinho

Ligazón - Link:  http://www.youtube.com/watch?v=d8tXPDI1IPY

De seguido, tedes as palabras que aparecen no vídeo e embaixo a súa explicación.
A seguir, tendes as palavras que aparecem no vídeo e embaixo a sua explicação.

As palabras en azul indican que están en galego, e as verdes en portugués. As palabras en galego teñen a explicación en portugués xa que vai enfocado ao público de fala portuguesa. E as palabras en verde teñen a explicación en galego porque están enfocadas cara o público de fala galega.
As palavras em azul indicam que estão em galego, e as verdes em português. As palavras em galego têm a explicação em português já que vai dirigido ao público de fala portuguesa. E as palavras em verde têm a explicação em galego porque estão dirigidas ao público de fala galega.



Vocabulario - Vocabulário

- tudo bem?
É como "que tal?" ou "como estás/andas?". Adoitan responder dicindo "tudo"  ou  "tudo bem".
Por exemplo:
- oi, tudo bem?
- tudo, e com você?
- tudo, também.

- jantar
Última das 3 comidas importantes do día. Tómase á noite ou á noitiña. En galego é cear.

- xantar
Em galego diz-se xantar para referir-se ao que os falantes de português chamam almoço.

- eu acho que não
Eu acho, do verbo achar. Quere dicir crer ou pensar.

- cativiño
Diminutivo de cativo. Quer dizer pequenininho.

- nenhum
Ningún.

- pero
Mas; porém.

1:20
- Nossa
Indica sorpresa; vaia; incrible!; arrea; vaites

- Esses galegos não...
No Brasil non usan o demostrativo este, esta. Por tanto, esta frase traduciríase "Estes galegos non...".

- Tá certo
Vale; de acordo, entendido.

- Deica
Até.

- cea
Em galego, a cea é o jantar.

2:30
- a gente
Quere dicir nós. Ex.: a gente janta às 8 (pt.) - Nós ceamos ás 8 (gal.).

- a xente
Grupo de pessoas. Em galego não é sinônimo de nós.

- né?
De não é? Quere dicir certo?; verdade?; non si?

- miquiño
Quer dizer gatinho.

- mico
Mono, primate.

- percebeu
De perceber (en portugués). En galego é decatarse ou notar.

- teve
Pretérito Perfecto de Indicativo do verbo ter. En galego é tivo.
A gente teve... (pt.) - Nós tivemos (gal.)

- empezar
Começar.

4:48
- hache
Agá.

- decataríaste
Decatarias-te. Do verbo decatar (em galego). Quer dizer perceber; dar-se conta de algo.

- que legal!
¡Qué guay! en español de España; cool en inglés.
Que está en orden, regularizado. Que todo vai ben.
Denota cualidades positivas.

- legal
Conforme com a lei.

7:10
- Pois não!
Pois claro!; É unha resposta positiva.

- Pois non!
Em galego é o seu significado é literal, assim que é uma resposta negativa.

- Aah, acabáramos! (dialect.) / Aah, acabaramos!
Quando um galego diz isso, quer dizer que já entendeu; Ah, agora entendi!; Também significa que podia ter comezado por aí para evitar confusiões.

- Acabáramos!
Significa que rematou algo.

- vaso
Copo.

- vaso
Xarrón, floreiro.

- auga da traída
Água procedente por um conjunto de instalações; Água da torneira.

7:56
- menina
Muller nova.

- meniña
Neninha que nasceu hai pouco tempo ou que tem poucos anos.

- un bico
Un beijo.

- un bico
Un peteiro.


FONÉTICA mencionada do vídeo
No galego 
- Não existe o fonema /z/. Usa-se o /s/.
- Existe o fonema /θ/ (em inglês  th, como por exemplo na palavra thanks). Deve-se pronunciar assim quando a letra c está seguida de e ou i. E sempre quando aparece a letra z.
- Hai áreas na Galiza que pronuncian o fonema /θ/ como /s/. Fenómeno chamado seseo. Hai distintos tipos de seseo na Galiza.
- A gheada é muito peculiar do galego. Consiste en pronunciar o fonema /g/ de jeito aspirado, desde /h/ até /x/. Normalmente não há gheada quando o g tem antes un n (Ex.: domingo).
- Não existe a nasalização nas vogais. Um galego não diz "não", ele diz "non" com -n nasal.
- As palavras acaban em -ción e -zón (em portugués -ção). O plural faz-se assim:
corazón - corazóns (modelo oficial - característica da área occidental)
corazón - corazós (área central)
corazóns - corazois (área oriental)
- As palavras acabadas em -án mudam a -ao e -au na área oriental. Ex.: irmán - irmao/irmau


No português
- Non existe o fonema /θ/.
- Existe o fonema /z/. Pronúnciase así cando aparece un z ou o s vai entre dúas vogais ou cando vai seguido dunha consoante sonora.
- Pronúnciase /s/ cando o s non está en ningunha das situacións anteriores ou cando está escrito ss.
- Moita xente en portugués pronuncia o r forte de xeito aspirado, parecido ao h en inglés ou á gheada.
- As palabras rematan en -ção (en galego -ción, -zón) ou -ão (-ón e -án en galego. Dialectamente -ao ou -au). O plural de -ção é -ções. O de -ão dependen da orixe da palabra. Por exemplo:
coração - corações
mão - mãos
pão - pães
avião - aviões



- Isto foi unha idea orixinal do usuario do YouTube mavtross (mavetse35):
ligazón á canle ->  http://www.youtube.com/user/mavetse35
- Creación dos personaxes e animación do vídeo feito pola usuaria do YouTube Yasumi AndTheWolf (aprendegallego - GaleonDasRias):
ligazóns ás súas dúas canles -> http://www.youtube.com/user/aprendegallego  http://www.youtube.com/user/GaleonDasRias
- Guión elaborado por mavtross e Yasumi
- Adhesión dos subtítulos feito por mavtross
- Creación desta entrada coa súa información feito por Yasumi.

Diferenzas entre o galego e o portugués [Gl.]

Neste novo vídeo, tedes máis diferenzas entre o galego e o portugués http://www.youtube.com/watch?v=d8tXPDI1IPY&feature=watch_response

Hai moitas diferenzas entre ámbolos dous idiomas, e nesta entrada do blog imos tentar reunir algunhas desas diferenzas para mostrárvo-las e pór punto e final á dubida sobre as diferenzas entre o galego e o portugués.

Este é o vídeo que eu teño subido ó YouTube sobre

as diferenzas entre o galego e mailo portugués

Fonética
Pt.                                                                                       Gl.
- Existencia de vogais nasais (Ex.: manhã)                             - Non hai vogais nasais
                                                                                         - Presenza de 7 vogais (a, e aberto e pechado, i, o aberto e pechado, u)
- Diferenciación entre b /b/ e v /v/                                     - B e v soan igual /b/
- Non existe o fonema /θ/                                                   - Existe o fonema /θ/ (ce, ci, za, ze, zi, zo, zu)
- Non hai gheada                                                                - Presenza de gheada (Variante dialectal xenuína do galego. Pronunza do gue como /h/, /ħ/ ou /x/, similar ó inglés e ó español)
- Presenza dun fonema (/ʁ/) semellante ó                             - Non existe o fonema /ʁ/
r francés e/ou j do castelán
- Existencia do fonema fricativo /z/ (Exs.: zona, casa, exibir)- Non existe o fonema /z/ (zona [θ], casa [s], exibir [k-s])
- Existencia do fonema /ʒ/ (Ex.: janeiro, geografia)              - Fonema /ʒ/ inexistente. Só o /ʃ/ das fricativas post-alveolares. (Ex.: xaneiro, xeografía)
- Pronunza semellante a "li" do lh no Brasil.                            - Fonema /ʎ/ para o dígrafo ll (Ex.: marabilla)
- Fonema /tʃ/ inexistente. Os ch lense coma xes /ʃ/                - Existencia do fonema /tʃ/ para os ch
Ex.: chave [ʃ]                                                                      Ex.: chave [tʃ]
(No norte de Portugal fan a pronunca como en galego)
- O portugués de Portugal pronuncia as vogais átonas de          - Salvo raras excepcións, todas as letras son pronunciadas
xeito que non se perciben na pronuncia rápida (Ex.: calice,     segundo corresponda o seu son. O -tl- como na
que se lería algo así /kals/                                                     palabra Atlántico non muda como no español. Pronúnciase
- No Brasil, as palabras rematadas en -l lense como un u           /tl/ e non /d-l/
(Ex.: Brasil /brasiw/)
- No Brasil, o d seguido de i dise como un [dj] e o t 
seguido de i [tx] (ver cap. 10 - Ben falado!)


Morfoloxía
Os dous idiomas simplificáronse dende a Idade Media, como característica do galego perde a sonoridade.
- Palabras rematadas en - ão                                                 - Diferenciación das rematadas en -an e -on
Exs.: João, não                                                                    Exs.: Xoán, non (-n final velar)
A formación do feminino
- As palabras masculinas rematadas en -ão forman                   - 1. Se o masculino remata en -on, o -n muda
o plural mudando a -oa ou -ã                                                a -a. (Exs.: león - leoa / patrón - patroa)
(Exs.: leão - leoa / irmão - irmã)                                          2. Se remata en -an, e é un xentilicio autóctono ou voz patrimonial, suprímese o -n (Exs.: compostelán - compostelá / irmán - irmá)
                                                                                         3. Se remata en -an, e é un xentilicio estranxeiro ou adxectivo patrimonial, engádese un -a (Exs.: folgazán - folgazana)

- Se o masculino acaba en vogal tónica pechada ou                 - Se o masculino acaba en vogal tónica ou ditongo
medio pechada, muda a abertura da vogal                             tónico, agregamos un -a
Ex.: o avô - a avó                                                                Exs.: o avó - a avoa

Primeira parte do vídeo do noso friend

Galician vs. Portuguese

by SpanishHunkyGuy or Bajo la Atmósfera de Urano

A formación do plural
- Tres modos distintos para forma-lo plural                            - Engádese un -s para o plural (forma oficial)
das rematadas en -ão                                                          porén existen dúas formas máis (dialectais - 2 e 3).
     1. -ãos: irmão - irmãos                                                        1. -n -> -ns: irmán - irmáns / canción - cancións
     2. -ões: canção - canções                                                    2. -n -> -s: capitán - capitás / canción - canciós
     3. -ães: capitão - capitães                                                   3. -n / -ao(?) -> -is / -s: irmán - irmais / canción - canciois / capitán - capitais                                                                             -au(?) -> -s: mau - maus (man, mans)

- As palabras acabadas en -em, o m cambia a n e adhírese     - Os rematados en vogal tónica ou ditongo engádese un -s
un -s (Exs.: homem - homens)                                             (Exs.: home - homes)

- Por regra xeral, as acabadas en -l cambiano por -is             - Tódalas palabras non agudas rematadas en -l 
(Ex.: jornal - jornais) agás o singular rematado en -il átono,   engaden -es (Exs.: fácil - fáciles / túnel - túneles)
que fai o plural en -eis (Ex.: fácil - fáceis)                            agás os agudos rematados en -l que fan o plural en -is (Ex.: papel - papeis) e os que acaban en -il que o fan cambiado esa sílaba por -is (civil - civís)

- Os monosílabos terminados en -l, o -l cambia a -s                - Os monosílabos terminados en -l engádese -es (Ex.: vil - viles)
(Ex.: vil - vis)

Segunda parte das diferenzas entre galego e portugués

do vídeo Galician vs. Portuguese

Outras diferenzas variadas (sufixos, diptongos...)
- Adxectivos rematados en -vel (Ex.: amavel)                       - Adxectivos rematados en -bel e en -ble (Exs.: Amabel, amable)
- Non existe nin coma nin ca                                                - Existenza de coma e ca para os graos do (Exs.: eu sou tão alto como tu - é mais alto que eu)                                              adxectivo. Coma introduce o segundo termo das comparativas ou das de igualdade (Ex.: eu son tan alto coma ti) mentres que ca é de uso nas comparativas (é máis alto ca min)
- Conserva o -m final do latín -inem (Exs.: homem, viagem)  - Perda do -m final (Exs.: home, viaxe). O -m no portugués pode equivaler ó -n velar final no galego
- Pérdense os hiatos -eo, -ea  cunha diptongación: -eio, -eia - Permanecen os hiatos -eo, -ea
(Exs.: correio, baleia)                                                         (Exs.: correo, balea)
 - Co novo acordo ortográfico, elimínase a maioría                - Consérvase o -c- dos cultismos que perdeu o portugués
dos -c- e -p- antes de c, ç, p e t (Exs.: adjetivo, ato,  ótimo) (Exs.: adxectivo, acto, óptimo)
- Lectura do -u- nas palabras que conteñen qua e gua             - Ausencia do -u-. Da como resultado ca e ga
(Exs.: quase, aguardar)                                                        (Exs.: case, agardar)
- Ausencia do diptongo indoeuropeo e manteza do -ui-           - Permanencia do diptongo indoeuropeo -oi-
(Exs.: luta, fruta, muito)                                                      (Exs.: loita, froita, moito, moi)
- As vogais consecutivas redúcense a un diptongo rematado    - Salvo raras excepcións, o hiato convérvase nas vogais
en -u (Ex.: europeu - eu-ro-peu)                                           consecutivas (Ex.: europeo - eu-ro-pe-o)
- Os nomes, alcumes... levan artigo (Ex.: a Joana)                 - O artigo é opcional no acompañamento de nomes, alcumes... (Ex.: A Xoana) Os nomes de lugares con artigo si que son obligatorios (A Coruña)
O diptongo -au- do latín evoluiu a -ou- e -oi nas dúas linguas pero...
- É frecuente o diptongo -oi-                                                 - É frecuente o diptongo -ou-
Exs.: coisa, oiro, vassoura                                                      Exs.: cousa, ouro, vasoira

Capítulo de Cuidado com a língua! dedicado á lingua galega

Verbos e pronomes
- Pérdida do -d- da desinencia na 2ª persoa do plural              - Mantén o -d- na 2ª persoa do plural (Exs.: cantades,
(Exs.: cantais, andaríeis, partis)                                            andariades, partides)
                                                                                         En moitas rexións, esta norma mantense tamén no pret. perfecto (oficial: cantastes, andastes, partistes - Exs. dialectais: cantástedes/cantáchedes, andástedes/andáchedes, partístedes/partíchedes)
- Non hai confusión (?) na conxugación dos verbos                  - Nalgunhas zonas dialectais, o diptongo -ui- dos verbos muda a -oi- (Exs.: oficial - puiden, puidemos, puiderades... dialectal - poiden, poidemos, poiderades...)
- O acento tónico non está na desinencia                               - 1ª e 2ª persoa do plural reciben o acento tónico na desinencia
(Exs.: cantávamos, andávamos, partíeis)                               (Exs.: cantabamos /kantabámos/, andabamos, partiades /partiádes)
- 2ª persoa do singular do pret. perfecto                                - 2ª persoa so sing. do pret. desinencia en -ches (Exs.:
desinencia en -ste (Exs.: cantaste, partiste)                           cantaches, partiches), ou -che en zonas dialectais.
- Non hai -n final na 1ª p. sing. do pret. (Ex.: aprendi)            - Na 1ª persoa do sing. pret. añádese un -n nasal (Ex.: aprendín). En zonas dialectais, esta forma aplícase a máis verbos (Ex.: cantein/cantén)
- Ausencia da unión do pronome ó verbo (enclise) no presente - Enclise do pronome ó verbo no presente e no condicional
e no condicional (tradución do galego -en azul- encontrar-se-á,(Exs.: encontrarse, esperaríanos)
esperar-nos-ia)
- Tras un diptongo non hai nasalización (Ex.: cantei a canção,  - Tras un diptongo nasalízase o pronome (Ex.: cantei a canción,
cantei-a)                                                                             canteina)
- Aparece unha -n- despois dunha nasalización (Ex.:                 - Ausencia do -n- tras un -n final ó engadir o pronome
cantaram a canção, cantaramna)                                            (Ex.: cantaron a canción, cantárona)
- Aínda que o uso dos verbos copulativos é o mesmo, hai certas excepcións nos que non cadra o seu mesmo uso. Exs.:
É prohibido fumar - Está prohibido fumar
O nosso escritório é/fica muito longe - A nosa oficina está/fica/queda moi lonxe

Moitísimas conxugacións non son iguais entre galego e portugués (Algúns exemplos a continuación. Azul en galego, verde en portugués)
(PODER) presente                                              pret. perf. ind.
podo, podes, pode, podemos, podedes, poden  -  puiden, puideches, puido, puidemos, puidestes*, puideron
posso, podes, pode, podemos, podeis, podem   -  pude, pudeste, pôde, pudemos, pudestes, puderam
(PEDIR)                                                         imp. afir.
pido, pides, pide, pedimos, pedides, piden   -  pide, pida, pidamos, pedide, pidan
peço, pedes, pede, pedimos, pedis, pedem  -  pede, peça, peçamos, pedi, peçam
(FACER - FAZER)                                      pret. perf. ind.
fago, fas, fai, facemos, facedes, fan       -  fixen, fixeches, fixo, fixemos, fixestes*, fixeron
faço, fazes, faz, fazemos, fazeis, fazem  -  fiz, fizeste, fez, fizemos, fizestes, fizeram
(HABER - HAVER)                                                imp. afirm.
hei, has, hai/a, habemos, habedes, han             -   non hai
hei, hás, há, havemos/hemos, haveis/heis, hão  -   há, haja, hajamos, havei, hajam
puidestes, fixestes* = ver o guión primeiro e mais o segundo deste apartado (Verbos e pronomes)
A nivel dialectal, hai verbos que tamén cambian, é o exemplo de dicir puñeches no lugar de puxeches ou teñe no lugar de ten.

Ben falado! - Parte 1 de 10 do capítulo O que todo galego

debe saber do portugués dedicado ás semellanzas

 e diferenzas entre o galego e o portugués

Locucións, preposicións e diversas contraccións
- O uso do a diante dun obxecto directo dun verbo transitivo  - No caso explicado á esquerda, o galego si que utiliza
(para o uso de nome de persoas, animais...) úsase pouco xa    preposición (Ex.: Convidei a Xoana) pero xa que o uso
que soa arcaísmo (Ex.: Convidei a Joana - este a é un artigo   de artigo é opcional, pódese dar unha contracción
e non unha preposición)                                                       (Ex.: Convidei á Xoana - á: a prep. + a artigo)
- Diferenciación entre ir + a e ir + para (Exs.: Fui ao             - Diferenciación do mesmo xeito que en portugués
mercado perto de/da minha casa - Foi para o Brasil)              (Exs.: Fun ao mercado preto da miña casa - Foi para o Brasil), pero ademais inclúe unha locución preposicional inexistente no portugués que indica dirección ou localización imprecisa no espazo ou no tempo (Exs.: chegarei cara ás nove da tarde - viaxamos cara ó norte)
- Conxunción ca inexistente                                                  - A conxunción ca pode formar contraccións cos artigos, entón acentúase (Exs.: cá: ca + a; có: ca + o...)
- Permancen no galego algunhas palabras que se arcaízaron no portugués (Exs.: Gl. - polo/a: por + o/a, Pt. - pelo/a: per + o/a)
- Só existe a forma lhos (lhes + os)                                         - Ademais do llos (lles + os), tamén é conservada a forma llelos (lles + os)
- Existenza de face a como significado de fronte a e/o con     - Non existe face a (tradución do exemplo exposto de
respecto a (Ex.: Face ao exposto, só posso concluir isso)         face a: Fronte ó exposto, só podo concluir iso)
- A preposición de adquere o valor de desde                          - A preposición de co valor de desde non existe. Pero
(Ex.: Do hotel vê-se a praia). Dende non existe.                      existe outra que é dende (Dende o hotel vése a praia)
- Aínda que as preposicións úsanse do mesmo xeito na maioría dos contextos, hai diversas excepción no portugués como por exemplo:
Os nosos gastos de enerxía     -     Vou votar a/por María
(Os) nossos gastos com/de energia - Vou votar em/na Maria
- Non existe a abundancia de clíticos                                      - Hai abundancia de clíticos (o mesmo complemento aparece más dunha vez) pero non do mesmo xeito coma no español (Exs.: Dinlle os libros a Xavier - Gl.: Chamárona. Esp.: La llamaron a ella)


Vocabulario
Familia e amizades
- pai, mãe, filho/a, irmão/irmã tio/a, sobrinho/a, avô/avó,   - pai, nai (dialectal mai), irmán/irmá, sobriño/a, avó/avoa,
neto/a, entiado, padrinho, madrinha, afilhado/a...                neto/a, fillastro, padriño, madriña, afillado/a...
Curnmán/curmá (primo/a irmán/irmá) non existe.
- O uso das palabras para referirse ós nenos ou adolescentes varía entre portugués e galego así como a cantidade do seu uso. É o exemplo de garoto (inexistente no galego) ou rapaza (moitos portugueses-falantes descoñecen o feminino de rapaz)

Explicación da orixe e uso dos días da semana en 

Galicia e en Portugal no capítulo 9 

do que todo galego debe saber do portugués

Días da semana e meses do ano
- segunda-feira, terça-feira, quarta-feira, quinta-feira,           - luns, martes, mércores, xoves, venres, sábado e domingo.
sexta-feira, sábado e domingo                                              Tamén existe, aínda que é menos usado, similar ó portugués (segunda feira, terza feira, corta ou cuarta feira, quinta feira, sexta feira, sábado e domingo, e inclusive primeira feira)
- janeiro, fevereiro, março, abril, maio, junho, julho,            - xaneiro, febreiro, marzo, abril, maio, xuño, xullo,
agosto, setembro, outubro, novembro, dezembro                   agosto, setembro, outubro, novembro, decembro
Numerais
- zero, um, uma, dois, duas, três, quatro... dezasseis,          - cero, un, unha, dous, dúas, tres, catro... dezaseis, dezasete,
dezassete, dezoito... vinte, quarenta... cem, duzentos,        dezaoito... vinte, corenta... cen, douscentos, trescentos,
trezentos, quatrocentos, quinhentos...                                  catrocentos, cincocentos, quiñentos...
As comidas do día
- pequeno almoço, almoço, lanchar, jantar                             - almorzo, xantar, merendar, cea
café da manhã (Brasil)    
Froitas
- maçã, banana, limão, laranja, uva, melancia,                        - mazá, plátano (tamén existe banana), limón, laranxa, uva, 
abacaxi, figo, cereja, morango, pêra, amora, melão,               sandía, piña/ananás, figo (figho), cereixa,
pêssego, tangerina                                                                amorodo/morodo/morote, pera, amora/mora, melón, pexego (pexegho), tanxarina, tanxarina, 

Galician. vocabulary. Things in a house.

As cousas da casa 
- coisa, encontrar                                                                 - cousa, atopar/encontrar  
- chão, teto, assoalhada, sótão, degrau, esquina,                    - chan, teito, habitación, faiado, chanzo, recuncho,
cozinha                                                                                cociña
- janela, gaveta, chaminé                                                     - fiestra, caixón, cheminea
- copo, vaso, jarra, faca, colher, frigideira/panela,                 - vaso, xarrón, xerra, culler, tixola, pota, vasoira, tesoiras
caçarola/panela, vasoura, tesoura, torneira/bica,                    billa, vertedoiro
pia da cozinha
- abajur, carpete, secretária,                                                - lámpada, alfombra, escritorio
- relógio, calendário                                                             - reloxo, almanaque
Aínda hai máis diferenzas deste tipo, pero deixarei só estes exempliños.
Falsos amigos e falsos cognados (azul = galego; verde = portugués. Nota: non están todos)
- a gente
As persoas.                                                                                                                                             Sinónimo de "nós/nosoutros".
- o senhor / a senhora
Dono, amor, persoa que ten dominio ou autoridade sobre algo.
Sinónimo de vostede.
- acreditar
Facer ou facerse digno de creto (fama, reputación, credibilidade); lograr ou dar fama, creto ou sona (fama, popularidade, creto público).
Crer ou "afiançar" (asegurar, garantizar). Ex.: Acredito em Deus (Creo en Deus).
- carro
Vehículo de tracción (Acción de arrastrar unha cousa; Acción e efecto de facer avanzar un vehículo de modo mecánica ou por forza animal) para transportar carga. Fam.: carretillo.
Automóbil. *ver: coche*
- cartón
Folla ríxida e grosa, obtida con pasta de papel prensada e endurecida.
O mesmo que en galego; Tarxeta.
- coche
Automóbil.
Carruaxe antiga e rica que ía tirado de cabalos. *ver: carro*
- copa
Vaso con pé ou líquido que cabe nel; Parte alta dunha árbore; Parte do sombreiro oca que cobre a cabeza; Ventosa do polbo.
Parte da casa da cea onde se dispón o servizo da mesa; Parte alta dunha árbore; Parte do sombreiro oca que cobre a cabeza; Escudo.
- copo
Non existe. Pero si copa e copón.
Recipiente pequeno e de forma cilíndrica empregado para beber. *ver: vaso*
- copón
Copa grande de metal, cáliz.
Non existe con este nome, dise cálice.
- dose
Toma de medicación que se lle dá ó enfermo de cada vez; Porción.
Porción de alimentos; Medida alimenticia de bares, fondas e casas de comidas en xeral. En galego dise ración.
- espantoso (é espantoso!)
Horrible, espantallo.
Causa grande admiración.
- habitación
Cuarto de durmir.
(habitação) Casa, lugar de residencia. Para falarmos dun cuarto de durmir, dicmos quart" ou assolhada.
- ligar
Unir persoas ou facer que unha persoa síntase atraída por ti. É diferente de namorar.
Chamar por teléfono.
- marchar
Irse.
Acción de marchar.
- meiga
Bruxa, feiticeira, engaioladora.
Tenra, afectuosa.
- micho, michiño, mico, miquiño
Gato e/ou xeito agarimoso de dicir gato.
micho: pan feito da mestura de varias fariñas
mico: Tipo de xogo; sentir vergoña ou pasar vergoña.
- misto
Fósforo para encender lume.
Formado de elementos de diversas naturezas; Que representa un medio termo entre dúas cousas; Común ó sexo masculino e feminino; Que está recheo de queixo e fiambre ou xamón; Mestura, composto
- oficina
Local de traballo administrativo ou burocrático.
Establecemento onde se dedican á manutención e reparación de automóbiles; Local de traballo administrativo ou burocrático, "sinónimo en portugués: escritório"; Parte das igrexas destinada á despensa ou cociña.
- passeio
(paseo) Acto de pasear. 
Acto de pasear; Beirarrúa.
- preto
Cerca; próximo no espazo ou tempo.
Negro, escuro. Cerca en portugués é "perto".
- ración
Porción de alimentos; Medida alimenticia de bares, fondas e casas de comidas en xeral.
(ração) Xeralmente, comida que se lle bota ós animais. *ver: dose*
- taller
Establecemento onde se dedican á manutención e reparación de automóbiles
(talher) O conxunto dos tres cubertos da mesa. *ver: oficina*
- tenda
Comercio; Tenda de campaña.
Só tenda de campaña. Tenda dise "loja".
- vaso
Recipiente pequeno e de forma cilíndrica empregado para beber.
Maceta; Recipiente para as prantas. *ver: copo*
- xamón
Perna enteira posterior do porco, salgada e curada. En portugués é "presunto".
(chamon) Haxix, narcótico extraído do cánabo índico
- xogar
Brincadeira, participar nun xogo.
Ademais da bricandeira dos nenos e nenas, quere dicir tamén tirar, botar ou lanzar algo. 


Outras diferenzas

En tódalas linguas é normal non saber con precisión os límites dun idioma. Temos linguas de transición e diversos dialectos, por esta razón, dialectalmente podemos estar máus unidos, pero tamén moito máis separados.
- O galego é lingua de tódolos galegos, pero existen diferenzas dialectais que chaman a atención.
Galego septentrional - Galego meridional (Clasificación non actual. Diferenzas si actuais)
aquí, aí, alí - eiquí, eí, elí
el, eles - il, iles
mañán, chan, man - mañá, chao, mau
a-os homes - ós homes
- Existe tamén, un cambio de xénero en bastantes palabras. Exs.:
o calor - a calor
o fim - a fin
a garagem - o garaxe
- O galego diferencia o obxecto directo (co pronome "che") do indirecto (co pronome "te")  na fala.
Dou-te mão. - Douche a man.
Felicito-te. - Felicítote.


Fontes:
Tódolos vídeos mostrados nesta entrada e...
Diferenzas entre o galego e o portugués ->
Principal fonte de referencia -> Revista virtual de filoloxía (en portugués)
Dialectos do galego -> Libro de 1º Bacharelato de Lingua Galega e Literatura
Dialectoloxía do galego (pdf)
Wikipedia -> Diferenzas entre o galego e o portugués (en portugués)
Diferenzas entre o español e o portugués (en español)
Diferenzas entre o castelán e o portugués (en portugués)
A lingua portuguesa (en galego)
Curso gratis de portugués -> Os xéneros (en español)
O plural (en español)
Froitas en portugués
O galego -> Pequeno Dicionario Xerais da Lingua
Normativa oficial do galego - wikilibros (en español)
A lingua de Galicia, o galego - Baixo a atmosfera de Urano (en galego e español)
Dicionarios-> Pequeno Dicionario Xerais da Lingua
Conxugador de verbos en galego e en portugués
Vocabulario en portugués - wikilibros
Dicionario da lingua portuguesa
Dicionario da lingua galega

Lección 4: Det. demostrativos; pron. demostrativos

Determinantes demostrativos e pronomes demostrativos

este: este

esta: esta

estos: estes

estas: estas

ese: ese

esa: esa

esos: eses

esas: esas

aquel: aquel

aquella: aquela

aquellos: aqueles

aquellas: aquelas

género neutro

esto: isto

eso: iso

aquello: aquilo

Ejs.: 

Este poema é moi bonito. (Este poema es muy bonito) (Pt.: Este poema é muito bonito)

Esta mañá fixo bo tempo. (Esta mañana hizo buen tiempo.) 

Ese libro é dun escritor moi famoso. (Ese libro es de un escritor muy famoso.) (Pt.: Esse livro é de um escritor muito famoso)

Esa casa é a da miña amiga. (Esa casa es de mi amiga)

Se comprara aquel computador... (Si hubiera comprado aquel ordenador...)

Non sexas así con aquela rapaza. (No seas así con aquella chica.) (Pt.: Não sejas assim com aquela menina.)

Estes poemas son moi bonitos.

Non sexas así con aquelas rapazas.

Función de pronombre:

Este poema é moi bonito -> Este é moi bonito. (Este es muy bonito.)

Non sexas así con aquela rapaza. -> Non sexas así con aquela. (No seas así con aquella.)

Eu non quería iso. (Yo no quería eso.) (Pt.: Eu não queria isso.)

Isto é do que che falaba eu. (Esto es de lo que te hablaba yo.) (Pt.: Isto é do que te falava eu.)

Aquilo pode ser que fose certo. (Aquello puede ser que fuese cierto.) (Pt.: Aquilo pode ser que fosse verdadeiro.)

Iso non é así. (Eso no es así.) (Pt.: Isso não é assim.)

Isto é moi bonito. (Esto es muy bonito.)

Vai buscar aquilo que che dixen. (Vete a buscar aquello que te dije.) (Pt.: Vai buscar aquilo que te disse.)

Lección 3: Det. artigo e posesivo; pron. posesivos

[Esp] 


Artigos definidos

el: o -> o libro 

la: a -> a palabra 

los: os -> os libros

las: as -> as palabras

Artigos indefinidos

un: un -> un libro

una: unha -> unha palabra

unos: uns -> uns libros

unas: unhas -> unhas palabras

Det. posesivos

mi: masc.: meu fem.: miña

tu: masc: teu fem.: túa

su: masc: seu fem.: súa

mis: meus/miñas

tus: teus/túas

sus: seus/súas

nuestro: noso/nosa

vuestro: voso/vosa

nuestros: nosos/nosas

vuestros: vosos/vosas

Ej.: Mi libro -> O meu libro

Mi palabra -> A miña palabra

Los posesivos siempre van acompañados de los artículos.

art. + posesiv. + sust.

Os meus xoguetes (Mis juguetes)

Pron. posesivos

mío(s): meu(s)

mía(s): miña(s)

tuyo(s): teu(s)

tuya(s): túa(s)

suyo(s): seu(s)

suya(s): súa(s)

nuestro(s): noso(s)

nuestra(s): nosa(s)

vuestro(s): voso(s)

vuestra(s): vosa(s)

Ejs.: De quen é este libro? (¿De quién es este libro)

É meu. (Es mío.)

As súas palabras son moi bonitas. (Sus palabras son muy bonitas.)

As túas tamén. (Las tuyas también.)

A miña casa como se fose túa. (Mi casa como si fuese tuya.)

A miña casa como se fose a túa. (Mi casa como si fuese la tuya.)

Lección 2: Pronomes persoais tónicos

Pronomes persoais tónicos

[Esp.]

yo -> eu                                        

tú -> ti 

él -> el

ella -> ela

nosotros/as -> nós, nosoutros

vosotros/as -> vós, vosoutros

ellos -> eles

ellas -> elas

usted -> vostede

ustedes -> vostedes

[Pt.]
eu -> eu
tu -> ti
ele -> el
ela -> ela
nós -> nós, nosoutros
vós -> vós, vosoutros
eles -> eles
elas -> elas
você -> vostede
vocês -> vostedes

A Santa Compaña

[Texto de la revista Cousas de Redondela.]

O tema das procesións de mortos e/ou ánimas é propio da literatura e das tradicións culturais da Europa occidental dende a Idade Media. E a zona xeográfica ibérica na que a Santa Compaña influíu máis notoriamente considérase que é o territorio correspondente á antiga Gallaecia, incluíndo o norte de Portugal e Asturias, xa que esta zona posúe características que a identifican como unha comunidade, reflectidas nos seus contos e na súa literatura testemuñal.

Conta a tradición que a Santa Compaña é unha procesión de mortos ou ánimas en pena que percorren os camiños da parroquia, pero a crenza na Santa Compaña está rexistrada por fontes vencellada a tradicións europeas de raigame diferente ao cristianismo e anteriores no tempo.

Segundo o Dicionario dos seres míticos galegos, os termos Santa Compaña e Santa Compañía son nomes erróneos por contaminación culta, aínda que poidan usuarse de xeito eufemísticos nalgures, dado que a Compaña non é santa. A expresión vén do "sanctam cum pania", que pode asemellarse a "santa compaña". non obstante, unha tradución máis literal sería "que comen do mesmo pan", referíndose ao convite funeral no cal as ánimas levan os vivos para a procesión, sendo necesario finxir comer os manxares propostos e comendo un alimento propio aínda que sexa pan que se leve no bolsillo para librarse. A vixencia deste mito de relación dos vivos e dos mortos na sociedade galega recoñécese polos testemuños de fontes escritas ao longo da historia e polas hipóteses de estudos. Na súa función de mito, a disgregación das partes constituíntes da antiga sociedade galega, é dicir, a desaparización dun estilo de vida tradicional anterior que se constrúe dende a urbanización e a industrialización modernas. Polo tanto a cultura popular de finais do século XX e comezos do XXI considera a Santa Compaña como unha das lendas da mitoloxía popular galega máis arraigada no medio rural.

A súa vixencia queda constatada por diversos documentos da Inquisición no século XVI e comezos do XVII, mencionando xa a crenza, en Galicia, de ánimas errantes que non foron nin ó paraíso, nin ó inferno, nin ó purgatorio.

Risco considerou que o aspecto máxico da Compaña é só unha manifestación de relixiosidade fóra das normas e regras da relixión vixente, na que se atopan dunha banda o mundo da realidade, os lugares da parroquia, xente do pobo viva ou morta, e doutra banda referentes do imaxinario colectivo de códigos e símbolos culturais que vinculan a visión ó conceptual.

Non existe ningunha descrición consensuada sobre o que é a procesión. Cada testemuña da crenza, e son moitas, pode ter unha descrición diferente. De todos os xeitos, o fenómeno, explicado por aquel que o viu ou comunicado por outros, é sempre unha realización singular. A comitiva pode ser semellante á da cazaría salvaxe dirixida por Odín ou por un dos seus substitutos. A comitiva pode seferirse á hoste antiga das ánimas en procesión. Sen esquecer que pode tamén ser unha derivación das procesións de meigas.

Hai aquel que ve a Santa Compaña e hai aqueles que se poden chamar os "crentes", que cren na súa existencia ou que a dubidan no ámbito da súa crenza. No relato, hai elementos da vida material que cada un pode recoñecer como unha realidade da súa vida cotiá (os lugares da parroquia, as casas, etc), elementos que teñen unha realidade mental (as ánimas, os defuntos, etc.), así como elementos ficticios que só serven de decoración (o ambiente nocturno, as luces opacas, os murmurios inintelixibles, os corpos brancos e pálidos, etc.). Dentro dos elementos que teñen realidade mental pódense distinguir en aquelas ánimas da procesión que sen de xente coñecida, vivos ou mortos, daqueles que son figuras sen relación cos veciños.

A procesión adoita ir encabezada pola persoa viva que porta entre as súas mans unha cruz e mais un caldeiro con auga bendita; tras el, varias ánimas con cirios acesos, non sempre visibles, sígueno. A súa presenza faise notoria no cheiro a cera queimada e no vento que se ergue ó seu paso.

A persoa viva que precede esta procesión pode ser un home ou unha muller, dependendo de se o patrón da parroquia é santo ou santa. Ademais, o portador da cruz non pode en ningún momento volver a cabeza nin renunciar aos seus cargos precedendo á Santa Compaña. Só será ceibado cando atope a outra persoa polo camiño a quen lee entregar a cruz e mailo caldeiro, momento no que estoutro pasará a substituílo.

Para zafarse desta obriga de substitución, a persoa que vexa á Santa Compaña debe trazar un círculo no chan e deitarse boca abaixo sen mirarlle á cara a ningún espírito. Mentres tanto, a persoa que leva a cruz e o balde vólvese branco e vai adelgazando a cada paso que dá, ata que consegue darlle o caldeiro a outro.

O que si é comunmente aceptado é que a Compaña produce medo, xa que é considerada como sinal de morte. Pode ser porque a Compaña necesita dun vivo que leve a cruz e anda ás portas pedindo compañía.

Malia que na maioría das historias a Santa Compaña realiza as súas aparicións de noite, hai tamén casos citados nos que se fala de saídas diúrnas. A frecuencia pode ser de todas as noites á mesma hora como non. Cada visión é unha recreación e en cada localidade vai evolucionar segundo as necesidades socio-culturais do grupo onde está vixente.

Lisón Tolosona recolle en 1960 124 casos onde o motivo da procesión é para anunciar a morte, 32 casos para facer penitencia e 31 casos para castigar. Os nomes para chamar a procesión están relacionados co motivo da súa existencia.

Outros nomes da Santa Compaña son as da noite, antaruxada, avisóns, avexón, enxamio, estadea, estantiga, estandiga, estadeíña, pantaruxada pantalla, procesión das ánimas, rolda, roldiña, visión, visita, xáns ou pantasmas de vivos.

--------

[La Santa Compaña donde vivo]

Na miña vila din que a Santa Compaña é o espírito dunha persoa viva, que pode ser un neno como unha persoa maior, que guía unha procesión. Ese espírito pode que leve algo nas mans como non, non se sabe porque depende se se ve ou non. Tamén se di que leva un caldeiro con auga bendita.

A Santa Compaña dise que pode aparecer tanto de día coma de noite, a hora non é importante.

A procesión da Santa Compaña pode empezar a andar pola parroquia en canto morre alguén, é dicir, a súa procesión pode ser unha recreación da procesión do morto.

Ti non a poder ver vir. Só sentila. Cando te levou a Santa Compaña, ou anda preto, pode que cheires algo semellante como a cera, sentir un ar quente que pasa preto de ti ou escoitar os barbullos das almas que están a falar. O único xeito para que non guíes á procesión da Santa Compaña é prosinarse sempre ó saír dalgún sitio cara ó exterior. Ademais, non podes estar no medio e medio das portas da casa que conduzan ó exterior por se acaso tes a procesión na casa e así a podes deixar saír.

Como detalle curioso, tamén se di que cando pasas por un cruceiro non te podes prosinar por se hai algunha alma aferrada a ese cruceiro e de súpeto decide aferrarse a ti.

Na vila do lado din que a Santa Compaña pode levar tanto un caldeiro con auga bendita como unha cruz. Din tamén que non podes ver á Santa Compaña ós ollos para que non che pase o caldeiro e te condene a levar a procesión en busca doutra persoa a quen pasarlle o caldeiro. Liberarse dela, tan sinxelo como non a ver.

- Esquecinme de dicir que tamén se di que na procesión pode haber ata unhas 300 persoas. -

O abecedario

[Gl.] O abecedario en galego cos seus nomes correspondentes:

[Esp.] El abecedario en gallego con sus nombres correspondientes:

[Pt.] O abecedario em galego com os seus nomes correspondentes:


Grafía - Nome (Nombre) -> Pronuncia
a - a  [a]
b - be [b]
c - ce [θ], [k], [s*]
d - de [d]
e - e  [e], [ɛ]
f - efe [f]
g - gue [g], [h*]
h - hache -> non se pronuncia  
i - i [i]
l - ele [l]
m - eme [m]
n - ene [n], [ŋ]
ñ - eñe [ɲ]
o - o [o], [ɔ]
p - pe [p]
q - que, qu** [k]
r, rr - erre [ɾ], [r]
s - ese [s]
t - te [t]
u - u [u]
v - uve [b]
x - xe [ʃ], ks
z - zeta [θ], [s*]


* -> seseo (s*) e gheada (h*)
** -> nome alternativo. Non oficial.

Presentación

[Gl.]

Benvidos ó blog de aprendegallego (aprendegalego), Cousas do galego. Eu son a que leva a canle mencionada e agora ademais este novo blog. Tamén son coñecida como "AndTheWolf" en diversas páxinas WEB, como por exemplo mundoAnimalia, e "Yasumi Ôkami", abreviado "Yasumi" (pronun.: iásmi) que é o nick que usarei en Cousas do galego.


No blog vou falar sobre temas de lingüística, filoloxía... en xeral, podemos dicir que vai ser un blog de "letras". As principais linguas das que falaremos serán o galego, o español e o portugués. Ademais, o blog estará nestes tres idiomas. Pola contra, os títulos dos artigos estarán sempre en galego. No caso dos artigos longos, as traducións estarán noutra entrada a parte.

Só son unha estudiante, e é posible que trabuque ó escribir, porén tentarei escribir ben e tratar os temas de xeito obxectivo. Outros temas serán tratados de forma subxectiva, pero saberán ben notar as diferenzas, e dareilles a coñecer as razóns de por que penso unha cousa ou outra. O que si, sempre tentarei ser o máis fiel á realidade.

Aquí remata a presentación. Agardo que o blog sexa do voso agrado.

Saúdos, Yasumi - aprendegallego - AndTheWolf


[Esp.]


Bienvenidos al blog de aprendegallego, Cousas do galego (Cosas del gallego). Yo soy la que lleva el canal mencionado y ahora además este nuevo blog. También soy conocida como "AndTheWolf" en diversas páginas WEB, como por ejemplo mundoAnimalia, y Yasumi Ôkami, abreviado "Yasumi" (pron.: iásmi) que es el nick que usaré en Cousas do galego.

En el blog voy a hablar sobre temas de lingüística, filología... en general, podemos decir que va a ser un blog de "letras". Las principales lenguas de las que hablaremos serán el gallego, el español y el portugués. Además, el blog estará en estos tres idiomas. En cambio, los títulos de los artículos estarán siempre en gallego. En el caso de los artículos largos, las traducciones estarán en otra entrada a parte.

Solo soy una estudiante, y es posible que me equivoque al escribir, pero intentaré escribir bien y tratar temas de forma objetiva. Otros temas serán tratados de forma subjetiva, pero sabrán notar sin dificultad las diferencias, y les daré a conocer las razones de por qué pienso una cosa o otra. Lo que sí, siempre intentaré ser lo más fiel a la realidad.

Aquí acaba la presentación. Espero que el blog sea de vuestro agrado.

Saludos, Yasumi - aprendegallego - AndTheWolf


[Pt.]


Bem-vindos ao blog de aprendegallego (aprendegalego), Cousas do galego (Coisas do galego). Eu sou aquele que dirixe o canal mencionado e agora tambén este blog novo. Eu sou também conhecida como "AndTheWolf" em várias páginas da WEB como mundoAnimalia, e Yasumi Ôkami, abreviado "Yasumi" (pron.: iasmi) que é o apelido que usarei neste blog, Cousas do galego. 


No blog vou falar sobre assuntos de lingüística, filologia, ... em geral, podemos dizer que vai ser um blog de "letras". As principais línguas das que falaremos son o galego, o espanhol e o português. Além disso, o blog será em as três línguas. Em contraste, os títulos de artigos estarán sempre em galego. No caso de longos artigos, as traduções serán em outra entrada. 


Eu sou apenas uma estudante, e eu posso estar errada ao escribir, mas intentarei escribir bem e discutir questões objetivamente. Outros temas serão tratados subjetivamente, mas saberán facilmente notar as diferenças e darei-lhes a conhecer as razões por que penso uma coisa ou outra. O que sim, sempre tentarei ser o mais fiel à realidade. 


Aqui acaba a apresentação. Espero que o blog seja do vosso gosto. 


Saudações, Yasumi - aprendegallego - AndTheWolf

Algunas abreviaturas que serán utilizadas en el blog

Lenguas ordenadas alfabéticamente
aragonés = ag.
asturiano = ast.
asturleonés = atl.
bable = bb./bl.
castellano = cast.
castrapo/castrapio = cpo.
catalán = ct./cat.
español = esp.
francés = fr.
gallego = gl.
inglés = ing.
italiano = it.
languedociano/languedocien = ldo.
lustrapo/lustrapio = lpo.
mirandés = md.
occitano = oct.
portugués = pt.
portuñol/portunhol = pñ./pnh.
valenciano = val.


Abreviaturas ordenadas alfabéticamente
ag. = aragonés

ast. = asturiano
atl. = asturleonés
bb./bl. = bable
cpo. = castrapo/castrapio
cast. = castellano
ct./cat. = catalán
esp. = español
fr. = francés
gl. = gallego
ing. = inglés
it. = italiano
lado. = languedociano/languedocien
lpo. = lustrapo/lustrapio
md. = mirandés
oct. = occitano
pñ./pnh. = portuñol/portunhol = pñ./pnh.
portugués = pt.
valenciano = val.